Tin nổi bật
Tháng Hành động Quốc gia về Dân số và Ngày Dân số Việt Nam góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội, từng gia đình và toàn xã hội về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác DS-KHHGĐ đối với sức khỏe, hạnh phúc của mỗi người dân, mỗi gia đình, đối với sự phát triển bền vững của đất nước, dân tộc Việt Nam.
Ngay từ năm 1961, khi dân số cả nước ta chỉ mới khoảng 31 triệu người trong đó Miền Bắc chỉ gần 17 triệu người, Hội đồng Chính phủ đã có Quyết định số 216-CP ngày 26/12 “về việc sinh đẻ có hướng dẫn”. Với văn bản này có thể nói Việt Nam thuộc nhóm những nước có chương trình kế hoạch hóa gia đình sớm nhất thế giới. Trải qua hơn 62 năm thực hiện các mục tiêu của công tác Dân số, nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần phát triển kinh tế bền vững của đất nước.
Trung bình mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có 6,4 con năm 1960 giảm xuống còn 2,09 con năm 2006 (đạt mức sinh thay thế) và duy trì liên tục đến nay; Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong nỗ lực chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em. Tỷ suất chết trẻ em dưới 1 tuổi và tỷ suất chết trẻ em dưới 5 tuổi đều giảm mạnh trong vòng hai thập kỷ qua. Tỷ suất chết của trẻ em dưới 1 tuổi (IMR) là 14 trẻ tử vong trên 1000 trẻ sinh sống, giảm hơn một nửa so với cách đây hơn 20 năm, đưa Việt Nam thành 1 trong 5 nước đang phát triển có mức tử vong bà mẹ, trẻ em giảm nhanh nhất trên thế giới; Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em giảm nhanh; Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,6 tuổi; trong đó, tuổi thọ của nam giới là 71,0 tuổi, của nữ giới là 76,3 tuổi. Từ năm 1989 đến nay, tuổi thọ trung bình của Việt Nam liên tục tăng, từ 65,2 tuổi năm 1989 lên 73,64 tuổi năm 2022. Những kết quả quan trọng này đã đóng góp đáng kể vào thành tựu phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ đổi mới, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.
Hiện tại, với quy mô dân số hơn 100 triệu người, Việt Nam là nước đông dân thứ 15 trên thế giới và thứ 3 khu vực Đông Nam Á; trong đó có khoảng 51,7 triệu người đang trong độ tuổi lao động (theo số liệu của tổng cục thống kê tính đến cuối năm 2022), đây là nguồn nhân lực to lớn cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, cho sự chấn hưng và phát triển của dân tộc. Vì vậy, đầu tư phát triển giáo dục, y tế và việc làm cho lực lượng lao động trẻ nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực có vai trò cốt yếu trong giai đoạn hiện nay.
Bên cạnh mức sinh thấp, dân số Việt Nam đang xuất hiện những xu hướng mới, vừa mang lại cơ hội, vừa gây ra những thách thức cho sự phát triển bền vững ở nước ta, như: Cơ cấu dân số vàng; mất cân bằng giới tính khi sinh; già hoá dân số; mức sinh giữa các vùng còn chênh lệch đáng kể; chất lượng dân số tăng lên nhưng chưa cao; di dân diễn ra mạnh mẽ và phân bố dân số còn nhiều bất cập. Rõ ràng, tình trạng dân số của nước ta ngày nay đã hoàn toàn khác tình trạng dân số cách đây hơn nửa thế kỷ. Do đó, đã đến lúc phải giải quyết toàn diện các vấn đề dân số, chứ không chỉ đơn thuần là kế hoạch hóa gia đình. Chính vì vậy, Nghị quyết số 21/NQ-TW của Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã định hướng cho chính sách dân số Việt Nam trong thời gian tới là:"Tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hoá gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững".
Cùng với cả nước, công tác Dân số-KHHGĐ của Thủ đô đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô và đất nước. Trong nhiều năm qua, Thành ủy, HĐND, UBND thành phố luôn xác định công tác DS-KHHGĐ là bộ phận quan trọng của Chiến lược phát triển Thủ đô, là giải pháp cơ bản để nâng cao chất lượng cuộc sống của từng người, từng gia đình và cộng đồng. Do đó, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều chương trình, đề án, kế hoạch nhằm cụ thể hóa những chỉ tiêu, nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết 21-NQ/TW: Thành ủy ban hành Kế hoạch số 74-KH/TU ngày 27 tháng 01 năm 2018 về thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW; UBND Thành phố ban hành Kế hoạch số 94/KH-UBND ngày 20/4/2018 về việc triển khai Kế hoạch số 74-KH/TU ngày 27/01/2018 của Thành ủy; Kế hoạch số 93/KH-UBND ngày 19/04/2018 của UBND thành phố Hà Nội về việc triển khai thực hiện “Đề án Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi giai đoạn 2017-2025” trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025; Kế hoạch số 168/KH-UBND ngày 28/8/2018 về phát triển thể lực, tầm vóc người Hà Nội đến năm 2030… Cùng với sự phấn đấu tích cực của các ngành, các cấp, các tổ chức đoàn thể, sự nỗ lực của đội ngũ cán bộ làm công tác DS-KHHGĐ; sự quan tâm ủng hộ, giúp đỡ; phối hợp của các bộ, ngành của Trung ương, các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức quốc tế và sự đồng tình hưởng ứng của nhân dân công tác DS-KHHGĐ của Thành phố đã đạt được những thành tựu đáng kể:
Hiện nay, công tác dân số Hà Nội đạt được nhiều kết quả quan trọng, quy mô dân số trung bình của thành phố khoảng 8,4 triệu người, chiếm 8,4% dân số cả nước. Toàn Thành phố đã đạt mức sinh thay thế là 2,1 con; tỷ số giới tính khi sinh dưới mức 112 trẻ trai/100 trẻ gái; tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên giảm khoảng 0,1% so với cùng kỳ năm 2022. Hà Nội cùng với cả nước đang trong thời kỳ cơ cấu “dân số vàng”, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô. Tỷ lệ phụ nữ mang thai được sàng lọc trước sinh đạt 89,49% và tỷ lệ sàng lọc sơ sinh đạt 90%. Tỷ lệ khám sức khỏe người cao tuổi đạt 86%. Tuổi thọ trung bình tăng nhanh là 76 tuổi. Tầm vóc, thể lực thanh niên Thủ đô đã được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ thanh niên khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt tỷ lệ 53,4%. Ngoài ra, nhiều mô hình nâng cao chất lượng dân số đã được triển khai và nhân rộng như: mô hình chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng; mô hình chăm sóc SKSS vị thành niên; mô hình tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân; mô hình can thiệp truyền thông về chăm sóc SKSS/KHHGĐ tới vùng dân cư đặc thù…
Như vậy, trong nhiều năm qua, thành tựu của công tác dân số Thủ đô từng bước ổn định về quy mô, giảm tỷ suất sinh, giảm tỷ lệ sinh con 3+, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng tuổi thọ trung bình, tăng cường chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân, giảm tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng... Đặc biệt là cải thiện cơ cấu dân số về tuổi, làm cho nhóm dân số trong độ tuổi lao động chiếm đa số trong tổng số dân cư.
Mặc dù công tác dân số trên địa bàn Thủ đô đã đạt được những kết quả quan trọng, đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế - xã hội chung của Thành phố, nhưng trong giai đoạn hiện nay công tác dân số đang đứng trước những khó khăn, thách thức: Quy mô dân số lớn, địa bàn dân cư rộng; Tỷ lệ sinh con thứ ba có giảm nhưng chưa ổn định, còn cao ở các huyện; chất lượng dân số còn chưa tương xứng với tiềm năng của Thủ đô, do đó cần tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện các hoạt động nâng cao chất lượng dân số Thủ đô trong giai đoạn tới. Tỷ số giới tính khi sinh của thành phố có xu hướng giảm tuy nhiên chưa bền vững. Biến động dân số cơ học hàng năm lớn do đó, khó khăn trong việc quản lý dữ liệu dân cư trên địa bàn ảnh hưởng đến hoạt động xã hội và phục vụ dịch vụ trên địa bàn Thủ đô. Tuổi thọ của người dân tăng cao nhưng tuổi sống khỏe còn thấp, tỷ lệ người cao tuổi tăng nhanh vì thế già hóa dân số đang là một thách thức lớn của Hà Nội đòi hỏi phải có một kế hoạch chủ động ứng phó và những chính sách phù hợp nhằm đảm bảo tốt hơn sức khỏe, an sinh xã hội và quyền lợi của người cao tuổi, tầm vóc, thể lực của thanh niên tuy có cao hơn so với bình quân chung của cả nước nhưng còn hạn chế so với các nước trong khu vực.
Với nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của chương trình DS-KHHGĐ trong sự nghiệp phát triển kinh tế- xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống, toàn bộ hệ thống làm công tác DS-KHHGĐ quyết tâm đoàn kết phấn đấu khắc phục mọi khó khăn, vận dụng những điều kiện thuận lợi, xác định những nhiệm vụ và biện pháp thích hợp trong tình hình mới, chủ động sáng tạo trong mọi hoạt động, nỗ lực thực hiện nhiệm vụ được giao, tạo tiền đề thuận lợi để triển khai các nhiệm vụ DS-KHHGĐ trong giai đoạn tới.
Hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về Dân số và Kỷ niệm ngày Dân số Việt Nam 26/12 năm nay với chủ đề: “Tham gia tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn vì hạnh phúc gia đình, vì tương lai đất nước” chúng ta cần nhận thức rõ, tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn có vai trò hết sức quan trọng trong vấn đề đảm bảo sức khỏe cơ thể và sức khỏe tinh thần trước khi kết hôn, giúp các cặp đôi chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho cuộc sống hôn nhân và chuẩn bị sức khỏe để sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh, góp phần nâng cao chất lượng dân số Thủ đô nói riêng và cả nước nói chung.
Ngoài ra, cần tập trung tuyên truyền các nội dung trọng tâm của Nghị quyết 21-NQ/TW:“Tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững”; huy động các ban ngành, đoàn thể và xã hội đồng hành cùng sự nghiệp Dân số và Phát triển vì sự phồn vinh của đất nước, tuyên truyền về nâng cao chất lượng dân số, chú trọng tuyên truyền các nội dung về sức khỏe sinh sản VTN/TN, tư vấn, khám sức khỏe trước hôn nhân; Tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh cho các cặp vợ chồng trẻ, các gia đình trẻ. Bằng những kinh nghiệm phong phú và những bài học quý giá trong 62 năm qua, chương trình dân số của Thủ đô Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung quyết tâm vươn lên những tầm cao mới, thực hiện nhiệm vụ quan trọng nhất là cùng với cả nước bảo đảm duy trì được mức sinh thay thế để ổn định quy mô dân số vào giữa thế kỷ 21, tiến tới nâng cao chất lượng dân số tạo điều kiện để mỗi người dân, mỗi gia đình và toàn xã hội có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Nguồn: Phòng Truyền thông – Nghiệp vụ
